Het dorp Nagele staat wereldwijd te boek als modeldorp dat een experiment niet schuwt. Alle reden voor dorpsbewoners om in 2017 een prijsvraag uit te schrijven. De uitvraag was om tot nieuwe oplossingen te komen voor een duurzaam, zelfvoorzienend dorp dat klaar is voor de toekomst. Uit 27 kansrijke inzendingen werd ‘Nagele in Balans’ uiteindelijk unaniem tot winnaar gekozen in het voorjaar van 2018. In dit plan werd gekozen voor het opwekken van zonnewarmte met thermische collectoren en een opslagsysteem van die warmte in een ondergrondse buffer.
Prijsvoor voor een duurzaam, zelfvoorzienend dorp
Programma Aardgasvrije Wijken
Het winnende idee is ingebracht als proeftuin in het landelijke Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). In 2018 heeft de minister van Binnenlandse Zaken subsidie toegekend om het project verder uit te werken en op te zetten. Het plan is om het hele dorp Nagele van het aardgas te krijgen, maar om de haalbaarheid van het idee te toetsen is gestart met een pilot van acht rijtjeswoningen en een gemeenschapsgebouw (De Acht).
Start werkzaamheden
Na het betrekken van de nodige specialisten, het schrijven van een projectplan en het doorstaan van veel uitzoek- en regelwerk zijn in 2021 de werkzaamheden op het veld en in/op de gebouwen van start gegaan. De zonnecollectoren zijn bevestigd op de daken, de ondergrondse buffers en technische ruimte zijn ingegraven en aangesloten en in de aangesloten gebouwen maakte de cv-ketel plaats voor het afleverset. Eind 2021 zijn de acht woningen aan De Ring aangesloten en begin 2022 het gemeenschapsgebouw ‘De Acht’.
Bekijk hier video’s en foto’s van de plaatsing van het warmtesysteem.
Het warmtesysteem
Op de platte daken van de negen gebouwen liggen zo’n 180 zonnecollectoren. Door deze zonnecollectoren loopt water die in de zomer wordt verwarmd door de zon. Het verwarmde water – waarvan de temperatuur kan oplopen tot wel 95 graden – wordt opgeslagen in een geïsoleerde seizoensbuffer van 1.000 m3 die onder een nabijgelegen grasveld is ingegraven.
Naast de seizoensbuffer ligt ondergronds een dagbuffer (piekshaver) van 24 m3. De dagbuffer dient als dagopslag van warmte en als centraal verdeelpunt naar de gebruikers. In de winter wordt het warme water vanuit de buffers ingezet om de aangesloten gebouwen te verwarmen.
Als de temperatuur van het water in de buffers onder de 70 graden zakt, dan staan er twee warmtepompen in de ondergrondse technische ruimte die zullen bijspringen om het water in de dagbuffer op temperatuur te brengen en te houden.
Verloop pilotproject
Na de aansluiting van de gebouwen op het warmtesysteem, brak een spannende tijd aan. Zou het systeem in de praktijk net zo goed werken als in de doorberekende plannen was geschetst?
De eerste resultaten begin 2022 waren erg hoopgevend. Het systeem werkte boven verwachting. De zon verwarmde het water in de thermische zonnecollectoren goed en de gebouwen werden naar behoren verwarmd met warm water uit de ondergrondse buffers.
Na het draaien van alle seizoenen is begin 2023 de balans opgemaakt. Het systeem werkt, maar het energierendement is vooralsnog lager dan de prognose. Dit komt doordat de warmtepomp in de koude maanden fors heeft moeten bijspringen. Dat betekent dat er veel energie ingekocht moest worden en dat zorgt ervoor dat het warmtesysteem minder efficiënt en rendabel is dan de berekeningen hadden voorspeld.
Onderzoek TU Delft
Met een aantal partijen, waaronder de TU Delft, gaan we deze winter het warmtesysteem volledig onder de loep nemen om te kijken hoe het energierendement geoptimaliseerd kan worden. Daarmee hopen wij in het voorjaar van 2023 antwoord te hebben op de vraag waarom de warmtepomp zo vaak moet draaien en hoe we dit zouden kunnen aanpassen.
Rapport ‘Nagele in Balans – Van idee via pilot tot heroriëntatie’
In februari 2024 heeft Energiek Nagele het rapport ‘Nagele in Balans – Van idee via pilot tot heroriëntatie’ uitgebracht. In dit rapport is de opgedane kennis en ervaring van Energiek Nagele van 2017 tot en met 2023 uitgebreid uitgewerkt. Download het hele rapport via deze link.
